Μπερντιάνσκ
Η θαλάσσια περιοχή της πόλεως-λιμανιού
Συγγραφέας 1: KONSTANTINOVA VIKTORIA
Συγγραφέας 2: LYMAN IGOR
Η θέση της θαλάσσιας περιοχής σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσε καθοριστικό παράγοντα στην επιλογή της τοποθεσίας για την κατασκευή του λιμανιού του Μπερντιάνσκ. Η ίδια η θέση όρισε και αργότερα την ανάπτυξη του Μπερντιάνσκ, το οποίο ήταν άμεσα εξαρτώμενο από την λειτουργία του λιμανιού.
Στη δυτική πλευρά της περιοχής Μπερντιάνσκαϊα κοσά βρισκόταν μία άλλη περιοχή η Ιούζναϊα Μπούχτα. Από το 1830 άρχισαν να δίνουν προτεραιότητα σε αυτή την περιοχή παρά στην Σέβερναϊα Μπούχτα, γιατί η τελευταία ήταν ανοιχτή σε νοτιάδες και τα πλοία που βρίσκονταν εδώ δεν προστατεύονταν επαρκώς. Το 1836 η Ιούζναϊα Μπούχτα θεωρείτο ένα από τα καταλληλότερα λιμάνια στην Αζοφική θάλασσα.
Το 1841 ο τύπος έγραφε για τον κόλπο του Μπερντιάνσκ, πως οι δύο περιοχές (Μπερντά και Ομπίτοτσναϊα), επειδή εκτείνονταν προς τη θάλασσα, δημιουργούσαν τις ακτές αυτού του κόλπου, ο οποίος προστατευόταν από τους ανατολικούς, βόρειους και δυτικούς ανέμους, και «αν λάβουμε υπόψη το βάθος και την ηρεμία των νερών αυτό το λιμάνι είναι το πρώτο στην Αζοφική θάλασσα»[1] .
Το 1842 ο ανταποκριτής της «Οντέσκι Βέστνικ» στο Μπερντιάνσκ χαρακτήριζε τα πλεονεκτήματα του κόλπου του Μπερντιάνσκ με τον εξής τρόπο: σε χειρότερο καιρό, όπως υποστηρίζουν οι άριστοι ναύτες, τα πλοία που βρίσκονται εδώ δεν χρειάζεται να ρίξουν πάνω από μία άγκυρα, παρόλο , που πλήρως φορτωμένα είναι αγκυροβολημένα σε απόσταση μόνο μισή βερστά από την ακτή. «Το αγκυροβόλιο του Μπερντιάνσκ μπορεί να περηφανεύεται για δύο εντελώς ασφαλείς και ευρέως γνωστές μαρίνες, εκ των οποίων η πρώτη, με βάθος 10 πόδια, μπορεί ελεύθερα να δεχτεί μέχρι και 200 σκάφη, η δε δεύτερη, βάθους 12 ποδιών μπορεί να δεχτεί περίπου 100 σκάφη»[2].
Το 1850 δημοσιεύτηκε η εξής περιγραφή της θαλάσσιας περιοχής του Μπερντιάνσκ: τα ρηχά νερά της Αζοφικής, που δικαίως αποκαλέστηκε στην αρχαιότητα «βρώμικη λίμνη», φθάνουν στο μεγαλύτερο βάθος στη μέση περίπου έξι οργιές, και στις ακτές της μειώνονται. Το βάθος της θάλασσας στην άκρη της προβλήτας του Μπερντιάνσκ κατά τη διάρκεια της κατασκευής της είχε περίπου επτά πόδια βάθος ς, που ήταν αρκετό για το βύθισμα πλοίων, και τώρα αυτό το βάθος μειώθηκε σε τέσσερα πόδια, έτσι τα πλοία δεν μπορούν να φορτωθούν στην προβλήτα ούτε στο μισό της χωρητικότητας τους. Θεωρούν πως η αιτία που ρηχαίνει η προβλήτα οφείλεται στα κύματα που μεταφέρουν άμμο. Εν προκειμένω υπάρχουν τρεις τρόποι για να αποτραπεί η περαιτέρω μείωση του βάθους της: 1) να εμβαθύνουν το βυθό χρησιμοποιώντας ατμομηχανή βυθοκόρησης, 2) να κατασκευάσουν κυματοθραύστη, 3) να σκάψουν στο στερεό έδαφος πέρασμα, μέσω του οποίου θα μπορούν να εισέρχονται τα πλοία για να φορτώνονται [3].
Το «Γεωγραφικό και στατιστικό λεξικό της Ρωσικής αυτοκρατορίας» που εκδόθηκε το 1862, περιείχε πληροφορίες για το αγκυροβόλιο του Μπερντιάνσκ, λέγοντας πως αυτό ήταν εντελώς ελεύθερο από τα αβαθή ύδατα και τις ανυψώσεις του θαλάσσιου βυθού και δεν υπάρχουν εμπόδια για την είσοδο των πλοίων, και πως το έδαφος ήταν κατάλληλο για αγκυροβόλιο . Το βάθος του αγκυροβολίου είναι αρκετό: στις 120 οργιές από την προβλήτα 12 πόδια, σε 1 βερστά — 15 πόντια, και σταδιακά αυξάνεται στα 20 πόντια [4] .
Στα μέσα της δεκαετίας του 1860 οι εφημερίδες αποτύπωναν μιαν άλλη διαμάχη ζωηρών συζητήσεων σχετικά με το ποιό από τα λιμάνια της Αζοφικής θάλασσας είναι το πλέον κατάλληλο. Κατά τη διάρκεια αυτής της συζήτησης ένας από συμμετέχοντες έγραψε: «Εμείς ειλικρινά προτιμάμε το λιμάνι του Μπερντιάνσκ, όπως έχει ήδη κτιστεί, αλλά δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε τα προβλήματα του Μπερντιάνσκ». Στη συνέχεια διευκρινίζεται επίσης ότι σε περίπτωση δυνατού νοτιοδυτικού ανέμου η θάλασσα φουσκώνει/ και πλημμυρίζει την πόλη, έτσι ώστε στους δρόμους του Μπερντιάνσκ να μπορείς να πλεύσεις με βάρκες. Ο ίδιος άνεμος προκαλεί μεγάλη ζημιά στα πλοία εσωτερικής γραμμής: ορισμένα από αυτά βουλιάζουν και κάποια προσαράζουν στην ακτή με σημαντικές βλάβες [5] .
Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1860 άρχισαν να ακούγονται όλο και πιο δυνατά οι φωνές των κατοίκων του Μπερντιάνσκ που έκρουαν τον κώδωνα κινδύνου για το θέμα της μείωσης του βάθους της θάλασσας. Το 1869 ο Στένστρεμ (И. Стенстрем) έγραφε πως εκτός που ρηχαίνει η θάλασσα επί της ακτής, σημαντικά μειώθηκε και το βάθος μεταξύ της προβλήτας και του κυματοθραύστη. Ο λόγος για τον οποίο καταστρέφονται το αγκυροβόλιο και το λιμάνι είναι η εκφόρτωση του έρματος από τα ξένα πλοία στη θάλασσα. [6]
Με το πέρασμα των χρόνων το πρόβλημα της μείωσης του βυθού συνέχισε να αυξάνεται, αποτελώντας σοβαρή απειλή στην ύπαρξη του λιμανιού του Μπερντιάνσκ παρόλα τα πλεονεκτήματά του, τα οποία υπογράμμιζαν οι ανταποκριτές της «Οντέσκι Βέστνικ» [7] .
«Το ημερολόγιο της επαρχίας της Ταυρίδας» για το έτος 1889 έγραφε για το αγκυροβόλιο του Μπερντιάνσκ ότι το βάθος του αποτελείται από 13 ως 28 πόντια. Το αγκυροβόλιο προστατεύεται με την ακτή και την μακρόστενη χερσόνησο από τους ανέμους, εκτός των νότιων και των νότιο-δυτικών ανέμων, οι οποίοι δημιουργώντας δυνατό ταρακούνημα των πλοίων, εμποδίζουν σε μεγάλο βαθμό την φόρτωση των εμπορευμάτων. Ανέφερε και άλλο μειονέκτημα του λιμανιού — την συνεχή μείωση του βυθού της θάλασσας επί της προβλήτας, εξαιτίας της οποίας η προβλήτα προοδευτικά μετακινείται προς την θάλασσα. Ως αποτέλεσμα της μείωσης του βυθού στην προβλήτα, τα εμπορεύματα αρχικά φορτώνονται στα πλοία εσωτερικής γραμμής τα οποία στη συνέχεια μεταφέρουν τα εμπορεύματα στα μεγάλα πλοία, που βρίσκονται αγκυροβολημένα σε απόσταση 2 – 3 βερστά από την προβλήτα [8] .
Το 1890 – αρχές του 1900 έγινε η γενική ανακατασκευή του λιμανιού του Μπερντιάνσκ. Το 1906–1911 εκτελέστηκαν οι εργασίες της εκσκαφής του θαλάσσιου περάσματος για την εξασφάλιση της εισόδου στο λιμάνι των πλοίων μεγάλης χωρητικότητας.
[1] Комарницкий А., 4-го сентября [Α. Κομαρνίτσκι, 4 Σεπτεμβρίου], Οντέσκι Βέστνικ, τχ. 73, (10 Σεπτεμβρίου 1841), σ. 341-342.
[2] К. К. Бердянский порт [Κ. Κ., Λιμάνι του Μπερντιάνσκ], Οντέσκι Βέστνικ, τχ. 21, (14 Μαρτίου 1842), σ. 99-101.
[3] Бухтеев М. Бердянский порт [Μ. Μπουχτέεβ «Λιμάνι του Μπερντιάνσκ»] // Οντέσκι Βέστνικ, τχ. 24, (25 Μαρτίου 1850), σ.1-3.
[4] Γεωγραφικό και στατιστικό λεξικό της Ρωσικής αυτοκρατορίας, Αγία Πετρούπολη, 1862, τχ. 1, σ. 235 – 236.
[5] Д-вич Я. Бердянск и Мариуполь [Ντ-βιτς Για. Μπερντιάνσκ και Μαριούπολη], Οντέσκι Βέστνικ, τχ. 253, (17 Νοεμβρίου 1866), σ. 834-835.
[6] Стенстрем И. Несколько слов об обмелении Бердянскаго рейда и о неминуемой гибели порта [Στένστρεμ Ι. Μερικές λέξεις για την μείωση του βυθού του αγκυροβολίου του Μπερντιάνσκ και την σίγουρη καταστροφή του λιμανιού], Οντέσκι Βέστνικ, τχ. 13, (18 Ιανουαρίου 1869)|, σ. 44-45.
[7] 20 июля [«20 Ιουλίου»], Οντέσκι Βέστνικ, τχ. 204, (30 Ιουλίου – 11 Αυγούστου 1886), σ. 3; Бердянск [Μπερντιάνσκ], Οντέσκι Βέστνικ, τχ. 179, (12 - 24 Ιουλίου 1891), σ. 3.
[8] Памятная книжка Таврической губернии на 1889 [«Το ημερολόγιο της επαρχίας της Ταυρίδας»], παρ. 6, Συμφερούπολη, τυπογραφείο της εφημερίδας «Κριμαία», 1889, σ. 33.
Αναφορές
Ελληνική γλώσσα (greek language)Websites:
Ιστοσελίδες:
Константин Баханов, Игорь Лыман, «Бердянск в дневниках титулярного советника В. К. Крыжановского», В. К. Крыжановский, «Дневники» [Κωνσταντίν Μπαχάνοβ, Ίγκορ Λίμαν, «Μπερντιάνσκ στα ημερολόγια του τιμητικού συμβούλου Β. Κ. Κριζανόβσκι», Β. Κ. Κριζανόβσκι, «Ημερολόγια»], Ζαπορόζιε, 2002, σ. 29, διαθέσιμο στη διεύθυνση http://ri-urbanhistory.org.ua/library/liman/Berdyansk_v_dnevnikah_titylyarnogo_sovetnika.pdf (πρόσβαση: 09.06.2013).
«Юне місто», Літопис історії Бердянська очима кореспондентів «Одеського Вісника» (1827 – 1860 рр.), [«Νέα πόλη», Καταγραφή της ιστορίας του Μπερντιάνσκ με τη ματιά α των ανταποκριτών της «Οντέσκι Βέστνικ» (1827 – 1860)], οι συντάκτες: Ιγκόρ Λίμαν, Αντρέι Πιμένοβ Μπερντιάνσκ, Ροστόβ-Ντον, 2007, σ. 65, 81-82, 158-160, διαθέσιμο στη διεύθυνση http://ri-urbanhistory.org.ua/library/liman/Une_misto.pdf (πρόσβαση: 09.06.2013).
«Кращий порт Азовського моря», Літопис історії Бердянська очима кореспондентів «Одеського Вісника» (1861 – 1875 рр.), [«Το καλύτερο λιμάνι της Αζοφικής θάλασσας», Καταγραφή της ιστορίας του Μπερντιάνσκ με τη ματιά των ανταποκριτών της «Οντέσκιϊ Βέστνικ» (1861 – 1875)], οι συντάκτες: Ιγκόρ Λίμαν, Βικτωρία Κωνσταντίνοβα], Μπερντιάνσκ, Ροστόβ-Ντον, 2007, σ. 146-147, 196, διαθέσιμο στη διεύθυνση http://ri-urbanhistory.org.ua/library/konstantinova-liman/Krashyi_port.pdf (πρόσβαση 09/06/2013).
«Повітова столиця», Літопис історії Бердянська очима кореспондентів «Одеського Вісника» (1876 – 1893 рр.), [«Η πρωτεύουσα της κομητείας», Καταγραφή της ιστορίας του Μπερντιάνσκ με τη ματιά των ανταποκριτών της «Οντέσκι Βέστνικ» (1876 – 1893)], οι συντάκτες: Ιγκόρ Λίμαν, Βικτωρία Κωνσταντίνοβα, Μπερντιάνσκ, Νεβινομίσκ, 2007, σ. 194-196, 305, διαθέσιμο στη διεύθυνση
Archival sources:
Αρχειακές πηγές:
Κρατικά Αρχεία Οδησσού (ΚΑΟ), αρχειακή σειρά 1 «Управление Новороссийского и Бессарабского генерал-губернатора» [«Διεύθυνση του Γενικού Κυβερνήτη του Νοβοροσσίσκ και της Βεσσαραβίας »], αριθμός ευρετηρίου 42, φάκελος 118 «О назначении новых торгов на отдачу в оброчное содержание 8-ми рыбных ставков в г. Бердянске, 1862» [«Για τον ορισμό του νέου διαγωνισμού για την εκμετάλλευση των οκτώ ιχθυοτροφείων στο Μπερντιάνσκ, 1862»], .
ΚΑΟ, αρχειακή σειρά 1 «Управление Новороссийского и Бессарабского генерал-губернатора» [«Διεύθυνση του Γενικού Κυβερνήτη του Νοβοροσσίσκ και της Βεσσαραβίας »], αριθμός ευρετηρίου 42, φάκελος 45 «Об очистке входа в Южную бухту, образуемую Бердянскою косою, 1865 г.» [«Σχετικά με τον καθαρισμό της εισόδου στην περιοχή Ιούζναϊα Μπούχτα, που δημιουργήθηκε από την μακρόστενη χερσόνησο Μπερντιάνσκαϊα κοσά, 1865], .
ΚΑΟ, αρχειακή σειρά 1 «Управление Новороссийского и Бессарабского генерал-губернатора» [«Διεύθυνση του Γενικού Κυβερνήτη του Νοβοροσσίσκ και της Βεσσαραβίας »], αριθμός ευρετηρίου 44, φάκελος 50 «О сложении с наследников мещанина Федотьева недоимки по содержанию рыбных ставок в г. Бердянске, 1870» [Για την διαγραφή του χρέους της εκμετάλλευσης των ιχθυοτροφείων του Μπερντιάνσκ από τους κληρονόμους του Φεντότιεβ],
ΚΑΟ, αρχειακή σειρά 1 «Управление Новороссийского и Бессарабского генерал-губернатора» [«Διεύθυνση του Γενικού Κυβερνήτη του Νοβοροσσίσκ και της Βεσσαραβίας »], αριθμός ευρετηρίου 192, φάκελος 26 «О постройке в Бердянске канала для безопасности каботажей и погрузки судов вместо предполагавшегося мола, и об особом в Бердянске сборе для устройства порта с товаров, отправляемых за границу, 1842» [«Για την κατασκευή στο Μπερντιάνσκ του περάσματος για την ασφάλεια της φόρτωσης των πλοίων εσωτερικής γραμμής αντί της αναμενόμενης προβλήτας, και σχετικά με την είσπραξη του ειδικού δασμού στο Μπερντιάνσκ για τα αγαθά που αποστέλλονται στο εξωτερικό με σκοπό την κάλυψη εξόδων κατασκευής του λιμανιού, 1842»],
ΚΑΟ, αρχειακή σειρά 1 «Управление Новороссийского и Бессарабского генерал-губернатора» [«Διεύθυνση του Γενικού Κυβερνήτη του Νοβοροσσίσκ και της Βεσσαραβίας »], αριθμός ευρετηρίου 193, φάκελος 143, «О постройке при Бердянской бухте домика для сторожей, наблюдающих за безопасностью судов, 1854 г.» [«Για την οικοδόμηση στον κόλπο του Μπερντιάνσκ ενός φυλακίου για τους φρουρούς που παρατηρούν την ασφάλεια των πλοίων, 1854»], ., σ. 59 πίσω όψη, ο φάκελος δεν διασώθηκε .
ΚΑΟ, αρχειακή σειρά 1 «Управление Новороссийского и Бессарабского генерал-губернатора» [«Διεύθυνση του Γενικού Κυβερνήτη του Νοβοροσσίσκ και της Βεσσαραβίας »], αριθμός ευρετηρίου 199, φάκελος 422, «По донесению командира лоц-судна «Рени» о засорении Бердянского порта от выбрасываемого с иностранных судов мусора, камней и проч., 1861 г.» [«Σύμφωνα με την έκθεση του κυβερνήτη του υδρογραφικού πλοίου «Ρενί» για την φράξη του λιμανιού του Μπερντιάνσκ με αντικείμενα που ρίπτονται από ξένα πλοία όπως συντρίμμια, πέτρες, και ούτω καθεξής, 1861»], ., σ. 35, ο φάκελος δεν διασώθηκε .
Bibliography:
Βιβλιογραφία:
Комарницкий А., 4-го сентября [Α. Κομαρνίτσκι, 4 Σεπτεμβρίου], Οντέσκι Βέστνικ, τχ. 73, (10 Σεπτεμβρίου 1841), σ. 341-342.
К. К. Бердянский порт [Κ. Κ., Λιμάνι του Μπερντιάνσκ], Οντέσκι Βέστνικ, τχ. 21, (14 Μαρτίου 1842), σ. 99-101.
Бухтеев М. Бердянский порт [Μ. Μπουχτέεβ «Λιμάνι του Μπερντιάνσκ»] // Οντέσκι Βέστνικ, τχ. 24, (25 Μαρτίου 1850), σ.1-3.
Γεωγραφικό και στατιστικό λεξικό της Ρωσικής αυτοκρατορίας, Αγία Πετρούπολη, 1862, τχ. 1, σ. 235 – 236.
Д-вич Я. Бердянск и Мариуполь [Ντ-βιτς Για. Μπερντιάνσκ και Μαριούπολη], Οντέσκι Βέστνικ, τχ. 253, (17 Νοεμβρίου 1866), σ. 834-835.
Стенстрем И. Несколько слов об обмелении Бердянскаго рейда и о неминуемой гибели порта [Στένστρεμ Ι. Μερικές λέξεις για την μείωση του βυθού του αγκυροβολίου του Μπερντιάνσκ και την σίγουρη καταστροφή του λιμανιού], Οντέσκι Βέστνικ, τχ. 13, (18 Ιανουαρίου 1869)|, σ. 44-45.
20 июля [«20 Ιουλίου»], Οντέσκι Βέστνικ, τχ. 204, (30 Ιουλίου – 11 Αυγούστου 1886), σ. 3.
Бердянск [Μπερντιάνσκ], Οντέσκι Βέστνικ, τχ. 179, (12 - 24 Ιουλίου 1891), σ. 3.
Памятная книжка Таврической губернии на 1889 [«Το ημερολόγιο της επαρχίας της Ταυρίδας»], παρ. 6, Συμφερούπολη, τυπογραφείο της εφημερίδας «Κριμαία», 1889, σ. 33.
Константин Баханов, Игорь Лыман, Бердянск в дневниках титулярного советника В. К. Крыжановского, В. К. Крыжановский, Дневники [Κωνσταντίν Μπαχάνοβ, Ίγκορ Λίμαν, Μπερντιάνσκ στα ημερολόγια του τιμητικού συμβούλου Β. Κ. Κριζανόβσκι, Β. Κ. Κριζανόβσκι, Ημερολόγια], Ζαπορόζιε, 2002, σ. 29.
«Юне місто», Літопис історії Бердянська очима кореспондентів «Одеського Вісника» (1827 – 1860 рр.), [«Νέα πόλη», Καταγραφή της ιστορίας του Μπερντιάνσκ με τη ματιά των ανταποκριτών της «Οντέσκι Βέστνικ» (1827 – 1860)], οι συντάκτες: Ιγκόρ Λίμαν, Αντρέι Πιμένοβ Μπερντιάνσκ, Ροστόβ-Ντον, 2007, σ. 65, 81-82, 158-160.
«Кращий порт Азовського моря», Літопис історії Бердянська очима кореспондентів «Одеського Вісника» (1861 – 1875 рр.), [«Το καλύτερο λιμάνι της Αζοφικής θάλασσας», Καταγραφή της ιστορίας του Μπερντιάνσκ με τη ματιά των ανταποκριτών της «Οντέσκιϊ Βέστνικ» (1861 – 1875)], οι συντάκτες: Ιγκόρ Λίμαν, Βικτωρία Κωνσταντίνοβα, Μπερντιάνσκ, Ροστόβ-Ντον, 2007, σ. 146-147, 196.
«Повітова столиця», Літопис історії Бердянська очима кореспондентів «Одеського Вісника» (1876 – 1893 рр.), [«Η πρωτεύουσα της κομητείας», Καταγραφή της ιστορίας του Μπερντιάνσκ με τη ματιά των ανταποκριτών της «Οντέσκι Βέστνικ» (1876 – 1893)], οι συντάκτες: Ιγκόρ Λίμαν, Βικτωρία Κωνσταντίνοβα, Μπερντιάνσκ, Νεβινομίσκ, 2007, σ. 194-196, 305.
Евгений Денисов, Виктор Михайличенко, Александр Киосев. Бердянский морской торговый порт: Его история от основания в 1830 году до наших дней, главные события на 180-летнем пути, рассказ о людях, оставивших заметный след в биографии порта [Ευγένιος Ντενίσοβ, Βίκτωρ Μιχαϊλιτσένκο, Αλέξανδρος Κιόσεβ. Μπερντιάνσκ Εμπορικός Θαλάσσιος Λιμένας: Η ιστορία του λιμανιού από την ίδρυσή του το 1830 μέχρι σήμερα, τα σημαντικότερα γεγονότα κατά τη διάρκεια των 180 ετών, οι ιστορίες των ανθρώπων που συνέβαλαν σημαντικά στη βιογραφία του λιμανιού], Μπερντιάνσκ, Ζαπορόζιε, 2010, σ. 77.
Russian language
Websites:
Вебсайты:
Баханов Константин, Лыман Игорь. Бердянск в дневниках титулярного советника В.К. Крыжановского // Крыжановский В.К. Дневники. — Запорожье: Просвіта, 2002. — С. 29. [Электронный ресурс] // URL: http://ri-urbanhistory.org.ua/library/liman/Berdyansk_v_dnevnikah_titylyarnogo_sovetnika.pdf (Дата обращения: 09.06.2013).
«Юне місто». Літопис історії Бердянська очима кореспондентів «Одеського Вісника» (1827 – 1860 рр.) // Упорядники: Ігор Лиман, Андрій Піменов. — Бердянськ – Ростов-на-Дону: РА «Тандем – У», 2007. — С. 65, 81-82, 158-160. [Электронный ресурс] // URL: http://ri-urbanhistory.org.ua/library/liman/Une_misto.pdf (Дата обращения: 09.06.2013).
«Кращий порт Азовського моря». Літопис історії Бердянська очима кореспондентів «Одеського Вісника» (1861 – 1875 рр.) // Упорядники: Ігор Лиман, Вікторія Константінова. — Бердянськ – Таганрог: РА «Тандем – У», 2007. — С. 146-147, 196. [Электронный ресурс] // URL: http://ri-urbanhistory.org.ua/library/konstantinova-liman/Krashyi_port.pdf (Дата обращения: 09.06.2013).
«Повітова столиця». Літопис історії Бердянська очима кореспондентів «Одеського Вісника» (1876 – 1893 рр.) // Упорядники: Ігор Лиман, Вікторія Константінова. — Бердянськ – Невинномиськ: РА «Тандем – У», 2007. — С. 194-196, 305. [Электронный ресурс] // URL: http://ri-urbanhistory.org.ua/library/konstantinova-liman/Povitova_stolica.pdf (Дата обращения: 09.06.2013).
Archival sources:
Архивные источники:
Государственный архив Одесской области. — Ф. 11 (Управление Новороссийского и Бессарабского генерал-губернатора). — Оп. 42. — Д. 118 (О назначении новых торгов на отдачу в оброчное содержание 8-ми рыбных ставков в г. Бердянске. — 1862). — 21 л.
Государственный архив Одесской области. — Ф. 1 (Управление Новороссийского и Бессарабского генерал-губернатора). — Оп. 42. — Д. 45 (1865 г.) (Об очистке входа в Южную бухту, образуемую Бердянскою косою). — 150 л.
Государственный архив Одесской области. — Ф. 1 (Управление Новороссийского и Бессарабского генерал-губернатора). — Оп. 44. — Д. 50 (1870 г.) (О сложении с наследников мещанина Федотьева недоимки по содержанию рыбных ставок в г. Бердянске). — 10 л.
Государственный архив Одесской области. — Ф. 1 (Управление Новороссийского и Бессарабского генерал-губернатора). — Оп. 192. — Д. 26 (1842 г.) (О постройке в Бердянске канала для безопасности каботажей и погрузки судов вместо предполагавшегося мола, и об особом в Бердянске сборе для устройства порта с товаров, отправляемых за границу). — 518 л.
Государственный архив Одесской области. — Ф. 1 (Управление Новороссийского и Бессарабского генерал-губернатора). — Оп. 193. — Л. 59 об.: Д. 143 (1854 г.) (О постройке при Бердянской бухте домика для сторожей, наблюдающих за безопасностью судов). — 52 л. [Дело не сохранилось].
Государственный архив Одесской области. — Ф. 1 (Управление Новороссийского и Бессарабского генерал-губернатора). — Оп. 199. — Л. 35: Д. 422 (1861 г.) (По донесению командира лоц-судна «Рени» о засорении Бердянского порта от выбрасываемого с иностранных судов мусора, камней и проч.). — 8 л. [Дело не сохранилось].
Bibliography:
Библиография:
Комарницкий А. 4-го сентября // Одесский Вестник. — № 73. — 10.ІХ.1841. — С. 341-342.
К. К. Бердянский порт // Одесский Вестник. — № 21. — 14.ІІІ.1842. — С. 99-101.
Бухтеев М. Бердянский порт // Одесский Вестник. — № 24. — 25.ІІІ.1850. — [С. 1-3].
Географическо-статистический словарь Российской империи. — СПб., 1862. — Т. I. – С. 235-236.
Д-вич Я. Бердянск и Мариуполь // Одесский Вестник. — № 253. — 17.ХІ.1866. — С. 834-835.
Стенстрем И. Несколько слов об обмелении Бердянскаго рейда и о неминуемой гибели порта // Одесский Вестник. — № 13. — 18.І.1869. — С. 44-45.
20 июля // Одесский Вестник. — № 204. — 30.VII(11.VIII).1886. — С. 3.
Бердянск // Одесский Вестник. —№ 179. — 12(24).VII.1891. — С. 3.
Памятная книжка Таврической губернии на 1889 г. — Отд. VI. — Симферополь: тип. газеты «Крым», 1889. — С. 33.
Баханов Константин, Лыман Игорь. Бердянск в дневниках титулярного советника В.К. Крыжановского // Крыжановский В.К. Дневники. — Запорожье: Просвіта, 2002. — С. 29.
«Юне місто». Літопис історії Бердянська очима кореспондентів «Одеського Вісника» (1827 – 1860 рр.) // Упорядники: Ігор Лиман, Андрій Піменов. — Бердянськ – Ростов-на-Дону: РА «Тандем – У», 2007. — С. 65, 81-82, 158-160.
«Кращий порт Азовського моря». Літопис історії Бердянська очима кореспондентів «Одеського Вісника» (1861 – 1875 рр.) // Упорядники: Ігор Лиман, Вікторія Константінова. — Бердянськ – Таганрог: РА «Тандем – У», 2007. — С. 146-147, 196.
«Повітова столиця». Літопис історії Бердянська очима кореспондентів «Одеського Вісника» (1876 – 1893 рр.) // Упорядники: Ігор Лиман, Вікторія Константінова. — Бердянськ – Невинномиськ: РА «Тандем – У», 2007. — С. 194-196, 305.
Денисов Евгений, Михайличенко Виктор, Киосев Александр. Бердянский морской торговый порт: Его история от основания в 1830 году до наших дней, главные события на 180-летнем пути, рассказ о людях, оставивших заметный след в биографии порта. — Бердянск: Південна зоря; Запорожье: Дикое Поле, 2010. — С. 77.
Επιστροφή
