Μπερντιάνσκ
Περιγραφές νοσοκομείων
Συγγραφέας 1: KONSTANTINOVA VIKTORIA
Συγγραφέας 2: LYMAN IGOR
Μετάφραση: ABDULLAYEVA-VAGIA MARIANNA
O σχηματισμός και η ανάπτυξη των ιατρικών ιδρυμάτων στο Μπερντιάνσκ σημειώθηκε στο πλαίσιο της διαδικασίας εκσυγχρονισμού που πραγματοποιήθηκε στη Ρωσική Αυτοκρατορία.
Η ύπαρξη νοσοκομείου στο Μπερντιάνσκ έχει ήδη αναφερθεί στο «Νοβοροσσίσκι καλεντάρ», που δημοσιεύθηκε το 1847.[1] Αναφέρεται η λειτουργία του και στα «Νοβοροσσίσκι καλεντάρ» για τα επόμενα έτη.[2] Το 1861, ο ανταποκριτής της «Οντέσκι Βέστνικ» στο Μπερντιάνσκ έγραφε: «Μία αλλαγή διαφαίνεται στην καθημερινότητά μας. Το νοσοκομείο βρίσκεται σε ένα κτίριο το οποίο έχει δωρίσει στην πόλη, σύμφωνα με τη διαθήκη του, ο αείμνηστος συνταγματάρχης Αντουνόβιτς (Антунович)».[3] Όταν το 1863 επισκέφθηκαν το Μπερντιάνσκ ο εκτελών καθήκοντα του Γενικού Κυβερνήτη του Νοβοροσσίσκ και της Βεσσαραβίας Ζουκόβσκι (Г.В. Жуковский) και ο Κυβερνήτης της Ταυρίδας Σοντσόβ (А.А. Сонцов), η «Οντέσκι Βέστνικ» ανέφερε ότι ο «ανώτερος επικεφαλής της περιοχής» και ο κυβερνήτης βρήκαν το τοπικό νοσοκομείο σε κατάσταση εγκατάλειψης.[4]
Κατά την μεταγενέστερη περίοδο υπάρχουν οι ακόλουθες πληροφορίες σχετικά με τα νοσοκομεία στο Μπερντιάνσκ:
1) Νοσοκομείο της πόλης και ιατρείο στην οδό Βοροντσόβκαϊα.
Μετά την κατάργηση της Διεύθυνσης της Δημόσια Πρόνοιας η οποία ήταν υπεύθυνη για το νοσοκομείο του Μπερντιάνσκ, το τελευταίο τέθηκε υπό το ειδικό συμβούλιο του νοσοκομείου και στη συνέχεια, με βάση την έκθεση του επικεφαλή της αριστοκρατίας της περιοχής του Μπερντιάνσκ στις 7 Μαρτίου του 1867 μετατράπηκε σε δημόσιο .
Κατά την ίδρυση στην περιοχή του Μπερντιάνσκ των ζέμστβο το 1866 επισημάνθηκε ότι η πόλη εξυπηρετείται από ένα νοσοκομείο, το ιατρικό προσωπικό του οποίου συμπεριελάμβανε ένα γιατρό, ένα νοσηλευτή και τον βοηθό του. Η κάλυψη των εξόδων του νοσοκομείου γινόταν από δικά του κεφάλαια που είχαν ληφθεί για τη θεραπεία των ασθενών, και από το βοήθημα της τοπικής κοινωνίας.
Το 1867 το νοσοκομείο του Μπερντιάνσκ είχε 35 κλίνες. Την ίδια χρονιά στη Συνέλευση του ζέμστβο του νομού του Μπερντιάνσκ διεξάγεται ζωηρή συζήτηση με θέμα την μεταφορά του νοσοκομείου της πόλης Μπερντιάνσκ στη δικαιοδοσία του Συμβουλίου του ζέμστβο. Η μεταφορά του νοσοκομείου έγινε τον Μάιο του 1868. Η περιουσία του νοσοκομείου την εποχή εκείνη είχε ως εξής: 2 μεγάλες εγκαταστάσεις στέγασης για τους ασθενείς, βοηθητικό κτίσμα για το χώρο του φύλακα, ένα μικρό υπόστεγο για χώρο λουτρού και κοιμητήριο. Το νοσοκομείο της πόλης του Μπερντιάνσκ υπαγόταν στη Διεύθυνση Δημόσιας πρόνοιας της Ταυρίδας.
Το 1875 το νοσοκομείο του Μπερντιάνσκ εξυπηρετούσε 437 εσωτερικούς ασθενείς και 2.962 εξωτερικούς. Το 1876 ο αριθμός αυτός αυξήθηκε σε 418 και 3568 ασθενείς , και το 1877 έφτασε στους 467 και 4744 αντίστοιχα.
Δεδομένου ότι η παραμονή των ασθενών το καλοκαίρι σε κλειστές εγκαταστάσεις προκαλούσε μεγάλη ταλαιπωρία, το 1875 η συνέλευση νομού του ζέμστβο αποφάσισε να οργανώσει στον κήπο τις νοσοκομειακές πτέρυγες, προγραμματίζοντας τη μεταφορά αυτή πριν τους θερινούς μήνες.
Το 1884 η συνέλευση νομού του ζέμστβο αποφάσισε να χτίσει στο νοσοκομείο ένα αυτόνομο στεγασμένο τμήμα για ασθενείς με λοιμώδη νοσήματα .
Το 1889 επικεφαλής του νοσοκομείου του Μπερντιάνσκ διατέλεσε το μέλος του Συμβουλίου του Μπερντιάνσκ ο Μαρκ Βλαντίμιροβιτς Μπατοτσένκο (Марк Владимирович Баточенко).
Το 1902 στην πόλη σε έναν και μόνον δημόσιο γιατρό αντιστοιχούσαν 12.000 κάτοικοι, σε μία δε νοσοκομειακή κλίνη αντιστοιχούσαν 800 κάτοικοι της πόλης. Την ίδια χρονιά η συνέλευση του ζέμστβο του νομού εξέτασε την έκθεση του Συμβουλίου του Μπερντιάνσκ σχετικά με τη κατασκευή θαλάμου απολύμανσης στο νοσοκομείο.
Το 1904 το νοσοκομείο μαζί με το ιατρείο του είχε 55 θέσεις. Σε μία νοσοκομειακή κλίνη αντιστοιχούσαν 536 κάτοικοι. Στη διάρκεια των επομένων ετών η συνέλευση του ζέμστβο του νομού διεξήγαγε ζωηρές συζητήσεις σχετικά με το ζήτημα αλλαγής στον τρόπο χρηματοδότησης του νοσοκομείου. Το 1907 το Συμβούλιο του ζέμστβο αποφάσισε να συμφωνήσει με το Συμβούλιο του Μπερντιάνσκ σχετικά με την κάλυψη του 50 % των εξόδων του νοσοκομείου από την πόλη. Σε περίπτωση άρνησης προβλεπόταν να αποτελεί το νοσοκομείο αποκλειστικότητα του ζέμστβο και να απαγορεύεται η εξυπηρέτηση των κατοίκων της πόλης .[5]
Είναι γνωστό πως στη δεκαετία του 1910 στο νοσοκομείο εργάζονταν : ο επιμελητής, χειρούργος Ηλία Βασίλιεβιτς Τοπάλοβ (Илья Васильевич Топалов), ο γιατρός Αβραάμ Βενιαμίνοβιτς Νάιμερ (Авраам Вениаминович Наймер), η νοσηλευτής-μαία Άννα Σεμιόνοβνα Σμιρνόβα (Анна Семеновна Смирнова), η Μίνα Ιάκωβλεβνα Σπολιάνσκαϊα (Мина Яковлевна Шполянская), και επιστάτης του νοσοκομείου ήταν ο Νικήτα Ιβάνοβιτς Μίτεβ (Никита Иванович Митев).
2) Ιδιωτική κλινική του γιατρού Ντικ (Ф.И.Дик) η οποία βρισκόταν στην οδό Βοροντσόβκαϊα.
3) Οδοντιατρείο του Νατανζόν (Р.Натанзон) που λειτουργούσε στην πλατεία Ταμόζεναϊα, στην οικία του Οστρόβσκι.
4) Μαιευτήριο της πόλης στην οδό Βοροντσόβκαϊα, ιδιόκτητο κτίριο.
Το 1911 μαία της πόλης ήταν η Ελένα Βασίλιεβνα Στιρλιάεβα (Елена Васильевна Штырляева), η οποία διέμενε στο κτίριο του Ουκόλοβ (Уколов) στην οδό Οντέσσκαϊα.
5) Θεραπευτήριο του σιδηροδρόμου Αικατερίνισκαϊα στην οδό Λάζαρεβσκαϊα.
Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1910 εδώ εργαζόταν ο γιατρός Ιβάν Λάζαρεβιτς Αμάεβ (Иван Лазаревич Амаев).
6) Λασπόλουτρα της πόλης[6] (λεπτομέρειες αναφέρονται στο 2.1.3.2).
Ένας από τους πιο διάσημους γιατρούς του Μπερντιάνσκ ήταν ο Ζερόμ Ηλίτς Γκολντστέιν (Жером Ильич Гольдштейн, 13 Αυγούστου του 1844 - 15 Απριλίου του 1928). Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Κιέβου με τον τίτλο του γιατρού. Εισήλθε στην υπηρεσία το 1871, υπηρέτησε ως γιατρός στο γυμνάσιο θηλέων του Μπερντιάνσκ. Στις 9 Οκτωβρίου του 1876 εργάστηκε στο γυμνάσιο αρρένων του Μπερντιάνσκ. Στις 15 Φεβρουαρίου του 1882 έλαβε τον βαθμό του κολεγιακός σύμβουλος. Το 1898 σύμφωνα με αίτησή του παραιτήθηκε για λίγο και από τα δύο σχολεία. Σύντομα και πάλι ανέλαβε γιατρός στο γυμνάσιο αρρένων του Μπερντιάνσκ. Στις 27 Μαρτίου του 1901 ορίστηκε στον Γκολντστέιν σύνταξη για τα 30 χρόνια υπηρεσίας, με την παραχώρηση του δικαιώματος να συνεχίσει την ιατρική υπηρεσία στο γυμνάσιο. Το 1906 δίδασκε μαθήματα υγιεινής. Το 1915 διορίστηκε στη θέση του υπεύθυνου υγιεινής της πόλης του Μπερντιάνσκ. Το 1916 δεν αναφέρεται πλέον στους εργαζόμενους του γυμνασίου. Συνέχισε την ιατρική πρακτική του στο Μπερντιάνσκ. Ήταν συγγραφέας άρθρων στο περιοδικό «Μεντιτσίνσκοε ομποζρένιε».[7]
[1] Новороссийский календарь на 1848 год, издаваемый от Ришельевскаго лицея [Νοβοροσσίσκιϊ Καλεντάρ για το 1848 που δημοσιεύθηκε από το Λύκειο Ρισελιέβσκιϊ], Οδησσός: αστικό τυπογραφείο 1847, σ. 65.
[2] Новороссийский календарь на 1867 год [Νοβοροσσίσκι Καλεντάρ για το 1867], συντάκτης Ι. Φιόντοροβ, Οδησσός: τυπογραφείο του Λ Νίτσε 1866, σ. 194.
[3] М-р. 25-го февраля [Μ-ρ. 25 Φεβρουαρίου], Οντέσκι Βέστνικ, τχ. 32, (21 Μαρτίου 1861), σ. 138-139; Кращий порт Азовського моря», Літопис історії Бердянська очима кореспондентів «Одеського Вісника» (1861 – 1875 рр.), [«Το καλύτερο λιμάνι της Αζοφικής θάλασσας», Καταγραφή της ιστορίας του Μπερντιάνσκ με τη ματιά των ανταποκριτών της «Οντέσκι Βέστνικ» (1861 – 1875)], οι συντάκτες: Ιγκόρ Λίμαν, Βικτωρία Κωνσταντίνοβα, Μπερντιάνσκ, Ροστόβ-Ντον, 2007, σ. 34.
[4] М-р. Бердянск [Μ-ρ, Μπερντιάνσκ], Οντέσκι Βέστνικ, (6 Απριλίου 1863), σ. 165-166; Кращий порт Азовського моря», Літопис історії Бердянська очима кореспондентів «Одеського Вісника» (1861 – 1875 рр.), [«Το καλύτερο λιμάνι της Αζοφικής θάλασσας», Καταγραφή της ιστορίας του Μπερντιάνσκ με τη ματιά των ανταποκριτών της «Οντέσκι Βέστνικ» (1861 – 1875)], οι συντάκτες: Ιγκόρ Λίμαν, Βικτωρία Κωνσταντίνοβα, Μπερντιάνσκ, Ροστόβ-Ντον, 2007, σ. 77-78.
[5] Сборник постановлений Бердянского Уездного Земского Собрания с 1866 г. по 1908 г. [Εκθέσεις των αποφάσεων της Συνέλευσης των ζέμστβο του νομού του Μπερντιάνσκ (1866-1908)], τχ. 1, σ. 5, 22-24, 102-104, 145, 228, 241, 249.
[6] «Весь Бердянск и его уезд», Адресно-справочная и торгово-промышленная книга, [«Όλη η Μπερντιάνσκ και ο νομός της»], Ο κατάλογος των διευθύνσεων, αναφορών καθώς και εμπορικών και βιομηχανικών πληροφοριών, Συμφερούπολη, τυπογραφείο του Ζβενιγαρόντσκι, Βερεσότσκαγια Π. Φ., Μπράχτμαν, 1911, σ. 28, 32, 41; Торгово-промышленный указатель и путеводитель по городу Бердянску [Εμπορικό και βιομηχανικό ευρετήριο και οδηγός του Μπερντιάνσκ], Έκδοση 2ητου 1915, Μπερντιάνσκ, τυπογραφείο του Μ. Ντοροσένκο, 1915, σ. 20-21.
[7] Константінова Вікторія. Гольдштейн Жером Ілліч [Κωνσταντίνοβα Βικτωρία, Γκολντστέιν Ζερόμ Ιλιτς] Σλαβέτνι ζαπορίζτσι, διαθέσιμο στη διεύθυνση http://sites.znu.edu.ua/news_details.php?news_id=5657&lang=ukr (πρόσβαση: 09.06.2013).
Αναφορές
Russian language
Websites:
Вебсайты:
«Кращий порт Азовського моря». Літопис історії Бердянська очима кореспондентів «Одеського Вісника» (1861 – 1875 рр.) // Упорядники: Ігор Лиман, Вікторія Константінова. — Бердянськ – Таганрог: РА «Тандем – У», 2007. — С. 34, 77-78. [Электронный ресурс] // URL: http://ri-urbanhistory.org.ua/library/konstantinova-liman/Krashyi_port.pdf (Дата обращения: 09.06.2013).
Константінова Вікторія. Гольдштейн Жером Ілліч // Славетні запоріжці [Электронный ресурс] // URL: http://sites.znu.edu.ua/news_details.php?news_id=5657&lang=ukr (Дата обращения: 09.06.2013).
Archival sources:
Архивные источники:
Государственный архив в Автономной Республике Крым. — Ф. 100 (Дирекция народных училищ Таврической губернии попечителя Одесского учебного округа). — Оп. 1. — Д. 1354 (О существующей в Бердянске и Феодосии холере. 1870 г.). — Л. 1-2.
Государственный архив Одесской области. — Ф. 1 (Управление Новороссийского и Бессарабского генерал-губернатора). — Оп. 82. — Д. 74 (1864 г.) (О найме добавочного помещения для Бердянской острожной больницы). — 3 л.
Государственный архив Одесской области. — Ф. 1 (Управление Новороссийского и Бессарабского генерал-губернатора). — Оп. 82. — Д. 85 (1864 г.) (О новом штате Бердянской городской больницы). — 6 л.
Государственный архив Одесской области. — Ф. 1 (Управление Новороссийского и Бессарабского генерал-губернатора). — Оп. 194. — Д. 353 (1856 г.) (Об упразднении больниц в гг. Керчи, Ялте и Бердянске, здесь же и об открытии их вновь, а также и в Евпатории). — 112 л.
Государственный архив Одесской области. — Ф. 1 (Управление Новороссийского и Бессарабского генерал-губернатора). — Оп. 199. — Д. 123 (1861 г.) (Об учреждении в г. Бердянске должности городового фельдшера). — 14 л.
Bibliography:
Библиография:
Новороссийский календарь на 1848 год, издаваемый от Ришельевского лицея. — Одесса: в городской типографии, 1847. — С. 65.
Новороссийский календарь на 1867 год / Под ред. о. И. Федорова. — Одесса: Тип. Л. Нитче, 1866. — С. 194.
М-р. 25-го февраля // Одесский Вестник. — № 32. — 21.III.1861. — С. 138-139.
М-р. Бердянск // Одесский Вестник. — 6.IV.1863. — С. 165-166.
Сборник постановлений Бердянского Уездного Земского Собрания с 1866 г. по 1908 г. — Б. м. и г.— Т. І. — С. 5, 22-24, 102-104, 145, 228, 241, 249.
Города России в 1904 году / Центральный статистический комитет М.В.Д. / Под ред. Н.А. Тройницкого. — СПб.: ЦСК МВД, 1906. — С. 226-227.
Весь Бердянск и его уезд. Адресно-справочная и торгово-промышленная книга. — Симферополь: типо-лит. Звенигородскаго П. Ф. Вересотской и Брахтман, 1911. — С. 28, 32, 41.
Торгово-промышленный указатель и путеводитель по городу Бердянску. Издание первое, 1915 года. — Бердянск: типография М. Дорошенко, 1915. — С. 20-21.
«Кращий порт Азовського моря». Літопис історії Бердянська очима кореспондентів «Одеського Вісника» (1861 – 1875 рр.) // Упорядники: Ігор Лиман, Вікторія Константінова. — Бердянськ – Таганрог: РА «Тандем – У», 2007. — С. 34, 77-78.
Ελληνική γλώσσα [in greek language]
Websites:
Ιστοσελίδες:
«Кращий порт Азовського моря», Літопис історії Бердянська очима кореспондентів «Одеського Вісника» (1861 – 1875 рр.), [«Το καλύτερο λιμάνι της Αζοφικής θάλασσας», Καταγραφή της ιστορίας του Μπερντιάνσκ με τη ματιά των ανταποκριτών της «Οντέσκι Βέστνικ» (1861 – 1875)], οι συντάκτες: Ιγκόρ Λίμαν, Βικτωρία Κωνσταντίνοβα], Μπερντιάνσκ, Ροστόβ-Ντον, 2007, σ. 34, 77-78, διαθέσιμο στη διεύθυνση http://ri-urbanhistory.org.ua/library/konstantinova-liman/Krashyi_port.pdf (πρόσβαση 09/06/2013).
Константінова Вікторія. Гольдштейн Жером Ілліч [Κωνσταντίνοβα Βικτωρία, Γκολντστέιν Ζερόμ Ιλιτς] Σλαβέτνι ζαπορίζτσι, διαθέσιμο στη διεύθυνση http://sites.znu.edu.ua/news_details.php?news_id=5657&lang=ukr (πρόσβαση: 09.06.2013).
Archival sources:
Αρχειακές πηγές:
Κρατικό Αρχείο Αυτόνομής δημοκρατίας της Κριμαίας (ΚΑΑΔΚ), αρχειακή σειρά 100 «Дирекция народных училищ Таврической губернии попечителя Одесского учебного округа», [«Διοίκηση των Δημόσιων Σχολείων της επαρχίας της Ταυρίδας, διαχειριστής της σχολικής περιοχής της Οδησσού»] αριθμός ευρετηρίου 1, φάκελος 1354 «О существующей в Бердянске и Феодосии холере. 1870 г.» [«Σχετικά με την υπάρχουσα στο Μπερντιάνσκ και στην Θεοδοσία χολέρα. 1870»], σ. 1-2.
Κρατικά Αρχεία Οδησσού (ΚΑΟ), αρχειακή σειρά 1 «Управление Новороссийского и Бессарабского генерал-губернатора» [«Διεύθυνση του Γενικού Κυβερνήτη του Νοβοροσσίσκ και της Βεσσαραβίας »], αριθμός ευρετηρίου 82, φάκελος 74 «О найме добавочного помещения для Бердянской острожной больницы, 1864» [«Για την μίσθωση πρόσθετων εγκαταστάσεων του νοσοκομείου της φυλακής του Μπερντιάνσκ, 1864»], σ. 3.
ΚΑΟ, αρχειακή σειρά 1 «Управление Новороссийского и Бессарабского генерал-губернатора» [«Διεύθυνση του Γενικού Κυβερνήτη του Νοβοροσσίσκ και της Βεσσαραβίας »], αριθμός ευρετηρίου 82, φάκελος 85 «О новом штате Бердянской городской больницы. 1864 г.» [«Σχετικά με την νέα σύνθεση των εργαζομένων του νοσοκομείου του Μπερντιάνσκ»], 6 σ.
Κρατικά Αρχεία της Οδησσού (ΚΑΟ), αρχειακή σειρά 1 «Управление Новороссийского и Бессарабского генерал-губернатора» [«Διεύθυνση του Γενικού Κυβερνήτη του Νοβοροσσίσκ και της Βεσσαραβίας »], αριθμός ευρετηρίου 194, φάκελος 353 «Об упразднении больниц в гг. Керчи, Ялте и Бердянске, здесь же и об открытии их вновь, а также и в Евпатории. 1856 г.» [«Σχετικά με την κατάργηση των νοσοκομείων στο Κερτς, στην Γιάλτα και στο Μπερντιάνσκ και την επαναφορά της λειτουργίας τους . 1856»], 112 σ.
ΚΑΟ, αρχειακή σειρά 1 «Управление Новороссийского и Бессарабского генерал-губернатора» [«Διεύθυνση του Γενικού Κυβερνήτη του Νοβοροσσίσκ και της Βεσσαραβίας »], αριθμός ευρετηρίου 199, φάκελος 123 «Об учреждении в г. Бердянске должности городового фельдшера. 1861 г.» [«Σχετικά με τη δημιουργία στο Μπερντιάνσκ μίας θέσης βοηθού ιατρού. 1861»].
Bibliography:
Βιβλιογραφία:
Новороссийский календарь на 1848 год, издаваемый от Ришельевскаго лицея [Νοβοροσσίσκι Καλεντάρ για το 1848 που δημοσιεύθηκε από το Λύκειο Ρισελιέβσκι], Οδησσός: τυπογραφείο της Οδησσού 1847, σ. 65.
Новороссийский календарь на 1867 год [Νοβοροσσίσκι Καλεντάρ για το 1867], συντάκτης Ι. Φιόντοροβ, Οδησσός: τυπογραφείο του Λ Νίτσε 1866, σ. 194.
М-р. 25-го февраля [Μ-ρ. 25 Φεβρουαρίου], Οντέσκι Βέστνικ, τχ. 32, (21 Μαρτίου 1861), σ. 138-139.
М-р. Бердянск [Μ-ρ, Μπερντιάνσκ], Οντέσκι Βέστνικ, (6 Απριλίου 1863), σ. 165-166.
Сборник постановлений Бердянского Уездного Земского Собрания с 1866 г. по 1908 г. [Εκθέσεις των αποφάσεων της Συνέλευσης των ζέμστβο του νομού του Μπερντιάνσκ (1866-1908)], τχ. 1, σ. 5, 22-24, 102-104, 145, 228, 241, 249.
Города России в 1904 году, Центральный статистический комитет М.В.Д., под ред. Н.А. Тройницкого [Οι πόλεις της Ρωσίας το 1904, Κεντρική Στατιστική Επιτροπή του Υπουργείου Εσωτερικών Υποθέσεων], συντάκτης Ν. Τροϊνίτσκι, Αγία Πετρούπολη: Κεντρική Στατιστική Επιτροπή του Υπουργείου Εσωτερικών Υποθέσεων, 1906, σ. 226-227.
«Весь Бердянск и его уезд», Адресно-справочная и торгово-промышленная книга, [«Όλη η Μπερντιάνσκ και ο νομός της»], Ο κατάλογος των διευθύνσεων, αναφορών καθώς και εμπορικών και βιομηχανικών πληροφοριών, Συμφερούπολη, τυπογραφείο του Ζβενιγαρόντσκι, Βερεσότσκαγια Π. Φ., Μπράχτμαν, 1911, σ. 28, 32, 41.
Торгово-промышленный указатель и путеводитель по городу Бердянску [Εμπορικό και βιομηχανικό ευρετήριο και οδηγός του Μπερντιάνσκ], Έκδοση 2η του 1915, Μπερντιάνσκ, τυπογραφείο του Μ. Ντοροσένκο, 1915, σ. 20-21.
Кращий порт Азовського моря», Літопис історії Бердянська очима кореспондентів «Одеського Вісника» (1861 – 1875 рр.), [«Το καλύτερο λιμάνι της Αζοφικής θάλασσας», Καταγραφή της ιστορίας του Μπερντιάνσκ με τη ματιά των ανταποκριτών της «Οντέσκι Βέστνικ» (1861 – 1875)], οι συντάκτες: Ιγκόρ Λίμαν, Βικτωρία Κωνσταντίνοβα, Μπερντιάνσκ, Ροστόβ-Ντον, 2007, σ. 34, 77-78.
Επιστροφή
