Βατούμ

        Μαζί με τα σχολεία και οι θεατρικές παραστάσεις θεωρήθηκαν εξ αρχής το ιδεολογικό μέσο για την προσέγγιση του πληθυσμού της περιοχής. Για αυτό τα έργα που θα ανεβάζονταν εξετάζονταν πολύ προσεκτικά και είχαν κυρίως ιστορικό, πατριωτικό και ηρωικό χαρακτήρα¹. Η προσπάθεια να οργανώνονται κάποιες θεατρικές παραστάσεις ξεκίνησε αμέσως μετά την επανένταξη της πόλης δεδομένου ότι μέχρι τότε δεν υπήρχε ούτε ένας χώρος για διασκέδαση και κανένα είδος ψυχαγωγίας. Οι Γεωργιανοί που είχαν διοριστεί στο Βατούμ και είχαν έρθει από διάφορες περιοχές συγκεντρώνονταν στο σπίτι του διευθυντή της αστυνομίας²Durmishkhan Zhuruli. Η σύζυγός του Ketevan ήταν το πρόσωπο που δημιούργησε τη Λέσχη των θεατρόφιλων (στα γεωργιανά სცენისმოყვარეთა წრე)³ , η οποία ανέβασε την πρώτη παράσταση στις 8 (21) Ιουλίου του 1979⁴. Το γεγονός προβλήθηκε εκτενώς από τον τύπο και στην Τιφλίδα⁵. Λίγες μέρες αργότερα στο Βατούμ πραγματοποιήθηκε η περιοδεία του θιάσου του Γεωργιανού Θεάτρου που κατέφτασε στην πόλη μέσω θαλάσσης από το Πότι. Οι εγχώριοι επιφύλαξαν ενθουσιώδη υποδοχή στα μέλη του θιάσου στο λιμάνι και σε όλη τη διάρκεια της περιοδείας τα εισιτήρια έγιναν ανάρπαστα. Δόθηκαν συνολικά 3 παραστάσεις. Από το επόμενο έτος στο Βατούμ κάθε χρόνο πραγματοποιούνταν η περιοδεία του Δραματικού Θιάσου του Κουταΐσι. Συχνά επισκεπτόταν την πόλη και ο Δραματικός Θίασος της Τιφλίδας. Αυτή η θεατρική κίνηση βοήθησε τη Λέσχη των θεατρόφιλων να μετατραπεί σε τακτικό θίασο  Από το 1882 τον στήριζε και ο γνωστός Γεωργιανός συγγραφέας D. Kldiashvili, διορισμένος στο Βατούμ που όταν χρειαζόταν συμμετείχε και ο ίδιος στις παραστάσεις⁶. Λίγο αργότερα, από τη δεκαετία του 1890 ο συγγραφέας έγινε διευθυντής-διαχειριστής του θιάσου της πόλης⁷. Αυτές οι παραστάσεις πολλές φορές είχαν φιλανθρωπικό σκοπό. Βοηθούσαν το πρώτο γεωργιανό σχολείο της πόλης, ταλαντούχους φτωχούς μαθητές. Μια από τις πιο εντυπωσιακές διοργανώσεις έλαβε χώρα στις 14 Ιανουαρίου του 1894 όταν συγκεντρώθηκαν πάνω από 3 χιλιάδες ρούβλια και όλο το ποσό δόθηκε στο γεωργιανό σχολείο⁸. Ήταν μια βραδιά με διάφορα θεατρικά έργα, τραγούδια και απαγγελίες ποιημάτων. Την παρακολούθησε ο γνωστός Γεωργιανός ποιητής Akaki Tsereteli (1840-1915) που ήρθε ειδικά για αυτήν διοργάνωση από την Τιφλίδα. Για την κάλυψη του γεγονότος στάλθηκε από τη γεωργιανή πρωτεύουσα ανταποκριτής της εφημερίδας Iveria ο οποίος έδωσε όχι τόσο συναισθηματική αλλά περισσότερο επαγγελματική κριτική της εκδήλωσης αναφέροντας ότι την παρακολούθησαν και ενθουσιάστηκαν πολλοί ξένοι⁹.        
        Την ίδια περίοδο, δηλαδή από τις αρχές της δεκαετίας του 1890 έγιναν κάποιες προσπάθειες να δημιουργηθεί στην πόλη το επαγγελματικό θέατρο. Είχαν έρθει και γνωστοί ηθοποιοί από την Τιφλίδα που ανέβασαν κάποιες παραστάσεις αλλά αυτή η προσπάθεια τότε δεν απέδωσε καρπούς¹⁰. Το 1904 κάποιος Tiurkin (Тюркин) δημιούργησε Λαϊκό Θέατρο (στη διασταύρωση των οδών Lermontov και Gorgiladze) που λειτούργησε με διακοπές μέχρι το 1915 ανεβάζοντας έργα στα γεωργιανά, ρωσικά και αρμενικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην πόλη υπήρχε και Ρωσωγεωργιανή Θεατρική λέσχη που ανέβαζε διάφορες παραστάσεις στα χρόνια 1914-1920. Ο διευθυντής της ήταν G. Shilov¹¹. Στο Βατούμ στις αρχές του 20ου αιώνα υπήρχε και το θέατρο εργατών που αποτελείτο από εργάτες της πόλης και τα μέλη των οικογενειών τους¹².
        Εν τέλει το επαγγελματικό θέατρο, τρίτο κατά σειρά σε όλη τη Γεωργία μετά της Τιφλίδας και του Κουταΐσι, καθιερώθηκε στο Βατούμ το 1912. Η υλοποίηση του έργου αυτού οφείλεται στον γνωστό Γεωργιανό συγγραφέα θεατρικών έργων και ηθοποιό Shalva Dadiani (1874-1959). Ο  Dadiani τον Αύγουστο του 1912 επισκέφτηκε την πόλη, διοργάνωσε τις σχετικές συναντήσεις και συνεδριάσεις και ορίστηκε σκηνοθέτης και διαχειριστής του θιάσου που ονομάστηκε «Θίασος ταξιδιώτης» („მოგზაური დასი“)¹³. Το 1913 δημιουργήθηκε Δραματικός Σύνδεσμος με επικεφαλής τον I. Meskhi. Το γεγονός αυτό βοήθησε τον νεοϊδρυθέντα θίασο που την ίδια περίοδο έκανε περιοδείες στο Κουταΐσι. Η πορεία του στα χρόνια 1915-1918 είχε σκαμπανεβάσματα. Το 1918 μετά την κατάληψη του Βατούμ από τους Άγγλους το θέατρο σταμάτησε να λειτουργεί αλλά ανανεώθηκε το 1920 όταν η περιοχή είχε ήδη προστεθεί στην επικράτεια της νεοϊδρυθείσας Γεωργιανής Δημοκρατίας¹⁴.
        Οι ηθοποιοί όλων των θιάσων της Γεωργίας και του Βατούμ φυσικά κατά την εξεταζόμενη περίοδο δεν είχαν μισθό. Η αμοιβή τους προερχόταν αποκλειστικά από τις εισπράξεις εισιτηρίων που ήταν μίζερες. Το κενό αυτό προσπαθούσαν να το καλύψουν οι άνθρωποι του πνεύματος που διοργάνωναν διάφορες φιλανθρωπικές εκδηλώσεις και τα έσοδα έδιναν στα θέατρα¹⁵.  
        Αξίζει να σταθούμε στο θέμα του κτηρίου όπου λάμβαναν χώρα οι θεατρικές παραστάσεις. Στην αρχή χρησιμοποιούνταν το κτήριο της Αστικής Σχολής (στον κατάλογο των σχολείων υπ’ αριθμό 3) που χωρούσε μόνο 100 άτομα. Το 1889 χτίστηκε το Κτήριο Κοινωνικής Συγκέντρωσης της πόλης (στα γεωργιανά ქალაქის საზოგადო საკრებულოს შენობა), το οποίο κάηκε το 1890 και σε δύο χρόνια αποκαταστάθηκε. Μολονότι ήταν ένα από τα μεγαλύτερα κτήρια είχε σχετικά μικρή σκηνή. Εντούτοις στέγασε το θέατρο της πόλης για όλα αυτά τα χρόνια¹⁶.
        Πέρα από την εγχώρια θεατρική κίνηση η πόλη κατά την εξεταζόμενη περίοδο φιλοξένησε πολλές φορές διάφορους ξένους θιάσους και άλλα είδη της τέχνης, όπως παραστάσεις όπερας, συναυλίες κλασικής και παραδοσιακής μουσικής¹⁷.    
        Κλείνοντας αξίζει να σημειωθεί πως την 1η Δεκεμβρίου του 1921, σε λίγους μήνες μετά τη σοβιετικοποίηση της Γεωργίας, το θέατρο του Βατούμ πήρε την ιδιότητα του Ακαδημαϊκού Θεάτρου και η πρεμιέρα της πρώτης παράστασης έγινε στις 11 Δεκεμβρίου του ιδίου έτους¹⁸.

[1] სამხრეთ-დასავლეთ საქართველოს ისტორიის ნარკვევები: აჭარა, 4 ტომად, ტ. 3 ბათუმის ოლქი (1877-1920) (= «Δοκίμια για την ιστορία της Νοτιοδυτικής Γεωργίας: Ατζαρία), 4τομη έκδοση, τ. 3ος «Η επαρχία του Βατούμ στα 1877-1920), σ. 569.  

[2] Αυτό το αξίωμα σε όλη την Τσαρική Ρωσία ονομαζόταν полицеймейстер (προέρχεται από τη γερμανική λέξη Polizeimeister).

[3] დ. კლდიაშვილი (D. Kldiashvili), „ჩემი ცხოვრების გზა“ («Ο δρόμος της ζωής μου»), თხზულებანი (Έργα-επίτομος), Τιφλίδα 1982, σ. 22.

[4] Πρόκειται για το έργο του γεωργιανού συγγραφέα θεατρικών έργων Z. Antonov «Άραγε ο θείος έχει παντρευτεί;» (στα γεωργιανά „განა ბიძიამ ცოლი შეირთო?“). «Δοκίμια για την ιστορία της Νοτιοδυτικής Γεωργίας: Ατζαρία»), σ. 569.  

[5] Ενδεικτικά, η εφημερίδα დროება (Droeba) έγραφε: «παντού ακούγονταν ευχαριστίες και συγκίνηση ήταν έντονη… στην καινούρια χώρα, με καινούριους Γεωργιανούς η πρώτη γεωργιανή παράσταση άφησε συγκλονιστική εντύπωση», # 144, 1979.

[6] დ. კლდიაშვილი (D. Kldiashvili), „ჩემი ცხოვრების გზა“ («Ο δρόμος της ζωής μου»), σ. 22.

[7] დ. კლდიაშვილი (D. Kldiashvili), „ჩემი ცხოვრების გზა“ («Ο δρόμος της ζωής μου»), თხზულებანი (Έργα-επίτομος), Τιφλίδα 1982, σ. 23-24.

[8] Βλ. λεπτομερή περιγραφή των προετοιμασιών και της βραδιάς της παράστασης στο დ. კლდიაშვილი (D. Kldiashvili), „ჩემი ცხოვრების გზა“ («Ο δρόμος της ζωής μου»), σ. 54.

[9] ივერია (Iveria) # 18, 1894.

[10] «Δοκίμια για την ιστορία της Νοτιοδυτικής Γεωργίας: Ατζαρία»), σ. 572.

[11] ό.π. σ. 572.

[12] «Δοκίμια για την ιστορία της Νοτιοδυτικής Γεωργίας: Ατζαρία», σ. 574.

[13] გ. ბუხნიკაშვილი (G. Bukhnikashvili), ბათუმის თეატრი («Θέατρο του Βατούμ»), თბილისი Τιφλίδα 1979, σ. 49.

[14]«Δοκίμια για την ιστορία της Νοτιοδυτικής Γεωργίας: Ατζαρία», σ. 573.

[15]«Δοκίμια για την ιστορία της Νοτιοδυτικής Γεωργίας: Ατζαρία», σ. 573.

[16] Αξίζει να σημειωθεί ότι για λόγους της ανανέωσης της πόλης το κτήριο αυτό γκρεμίστηκε το 1997. «Δοκίμια για την ιστορία της Νοτιοδυτικής Γεωργίας: Ατζαρία», σ. 575. Λεπτομέρειες για τα έργα που ανέβηκαν κατά την εξεταζόμενη περίοδο βλ. ό.π. σσ. 575-578.             

[17] Βλ. σχετικές λεπτομέρειες ό.π. σσ. 574-575. Ποιοι ακριβώς επισκέφτηκαν την πόλη και ποιες ακριβώς παραστάσεις-συναυλίες δόθηκαν, βλ. λεπτομέρειες თ. კომახიძე (T. Komakhidze), „ქალაქ ბათუმის განათლებისა და კულტურის ისტორიის საკითხები“ (= «Θέματα της ιστορίας της παιδείας και του πολιτισμού της πόλης του Βατούμ»), წიგნი 1 (βιβλίο 1ο), Βατούμ 1996, σσ. 144-147.

[18] Λεπτομέρειες για την πρώτη παράσταση βλ. თ. კომახიძე (T. Komakhidze), „ქალაქ ბათუმის განათლებისა და კულტურის ისტორიის საკითხები“ (= «Θέματα της ιστορίας της παιδείας και του πολιτισμού της πόλης του Βατούμ»), წიგნი 1 (βιβλίο 1ο), Βατούμ 1996, σ. 198.